Được nuông chiều quá trẻ sẽ thiếu kiềm chế

Khi cùng bố mẹ đi dự tiệc, cậu con 4 tuổi của anh Giang thường chạy lung tung, khi thì đâm sầm vào cô tiếp tân bê trà, lúc thì nhảy xuống hồ cá... Để ngăn con, anh quát tháo, trừng mắt, còn vợ chạy theo con năn nỉ... nhưng cậu nhóc cứ như chim sổ lồng.

Anh Giang, phó giám đốc một công ty xuất nhập khẩu thủy sản, rất tự hào về cậu con trai thông minh, nhanh nhẹn. Thế nhưng, vợ chồng anh cũng hay "mất đoàn kết" vì con. Anh trách vợ quá chiều con. Vợ trách anh đi suốt ngày không dạy con.

Có lần, vào một nhà hàng nổi tiếng, anh ngạc nhiên và ấn tượng khi thấy một cặp vợ chồng người nước ngoài, cùng dùng bữa với hai con nhỏ. Hai đứa trẻ trạc tuổi con anh, nhưng chững chạc, đàng hoàng với muỗng nĩa, tự gắp thức ăn, vừa ăn vừa trò chuyện với bố mẹ. Anh quạy lại nhìn con mình đang la khóc, đòi leo lên bậc cửa sổ để lấy bong bóng mà rầu rĩ.

Chị Hồ Ngọc Minh, doanh nhân ngành may mặc, dù bận rộn nhưng luôn tranh thủ thực hiện mọi yêu cầu của cô con gái 12 tuổi. Một lần, chị hứa đưa con đi siêu thị nhưng lại có việc đột xuất phải hoãn lại. Thế là, cô bé giãy nảy bắt đền... Chị cảm thấy buồn phiền song lại tự an ủi rằng con gái có tính quyết đoán, muốn gì là làm bằng được, sau này dám đương đầu với mọi việc, không dễ đầu hàng.

Có lần, sau khi xem xong bộ phim, cô bé đã tìm mọi cách để có được một bộ trang phục giống nhân vật trong phim. Thế nhưng, khi làm bài tập, nó lại không kiên nhẫn như thế mà thường bỏ qua ngay những bài khó. Chị còn buồn hơn khi nghĩ đến cậu con trai đầu, cứ đi làm vài hôm là bỏ việc. Chị vất vả xin việc cho con, nhưng mỗi lần gặp khó khăn là cậu lại than phiền "không thể nào chịu nổi"... Từ bé con trai chị rất hiếu động, khiến chị cứ tưởng cậu sẽ dễ dàng đạt được thành công.

Thực tế, những đứa trẻ thiếu khả năng tự kiềm chế thường kém tập trung. Trong khi đó, nhiều bậc cha mẹ lại cho rằng "trời sinh tính" nên không nỗ lực tìm cách giúp con thay đổi hành vi. Theo các nhà tâm lý, những "lăng xăng, lộn xộn" nhất là khi xuất hiện ở nơi công cộng thường là do ở nhà chúng chưa được quan tâm đúng mực. Sự "biểu diễn" của chúng nhằm lôi kéo sự chú ý của cha mẹ và những người xung quanh.

Nhiều ông bố bà mẹ mua cho con rất nhiều đồ chơi để mình được yên tĩnh, không bị con quấy rầy. Một số người khác lại dùng TV làm phương tiện "giữ trẻ"... Và khi cảm thấy thiếu thốn tình cảm, sự chăm sóc của bố mẹ, một số trẻ mang cảm giác cô đơn, có biểu hiện mất tập trung hay hiếu động quá mức, giảm khả năng kiềm chế trong suy nghĩ, hành vi.

Không ít bố mẹ còn vô tình động viên con với lối nghĩ: "Quậy là tốt, là năng động". Hầu như cha mẹ nào cũng hiểu rằng sự giáo dục của gia đình góp phần tạo nên nhân cách của trẻ. Thế nhưng trẻ không biết kiềm chế cảm xúc, hậu quả nghiêm trọng không xảy ra ngay trước mắt nên các bậc phụ huynh thường nghĩ "không sao đâu, rồi chúng sẽ thay đổi".

Tiến sĩ tâm lý Daniel Goleman, thành viên của Hiệp hội Vì sự tiến bộ của khoa học Mỹ đã thực hiện một trắc nghiệm về năng lực kiềm chế ở trẻ 4-5 tuổi: Sau khi trẻ được yêu cầu làm một việc gì đó như chạy hay hát, kể chuyện... chúng sẽ nhận được ngay một viên kẹo, nhưng nếu chờ đợi khoảng 5 phút, sẽ được 2 viên. Trắc nghiệm này cho phép thăm dò tâm lý trẻ, đo được mức xung đột giữa ham muốn và chế ngự bản thân, giữa niềm thích thú tức khắc và biết chờ đợi. Sự lựa chọn để được nhận một viên kẹo hay hai chỉ ra tính cách của trẻ.

Goleman nhận ra, một số đứa trẻ vì muốn được nhận quà nhiều hơn, đã dùng một số chiêu như bịt mắt để không thấy kẹo, nói chuyện, chơi đồ chơi, xem TV... Những trẻ này biết rèn luyện tính kiên nhẫn, tỏ ra quyết tâm theo đuổi mục đích..

Theo các nhà tâm lý, những trẻ biết vượt lên sự cám dỗ, khi lớn lên sẽ sẵn sàng đương đầu với khó khăn một cách tự tin. Chúng ít hoài nghi, sợ hãi và biết giữ bình tĩnh, biết chấp nhận thử thách và cố gắng vượt qua. Trái lại, những trẻ hấp tấp, vội vàng, về sau thường tỏ ra bướng bỉnh, dễ chán nản khi gặp thất bại và thường có những suy nghĩ tiêu cực, kém tự tin.

Trong sự thành công, kiên nhẫn, biết chấp nhận và vượt qua thất bại là những yếu tố quan trọng. Năng lực này phụ thuộc một phần vào tính khí bẩm sinh, nhưng những tính khí bất lợi vẫn có thể điều chỉnh bằng cách học tập, rèn luyện.

Có nhiều cách giúp con đạt được khả năng tập trung, kiềm chế, biết đặt ra mục tiêu và kiên nhẫn thực hiện để đạt được. Ngay từ khi còn bé, trong các trò chơi, bố mẹ cứ để con tự xếp hình, gắn ô chữ, ghép tranh.... đừng vội thấy con chậm chạp mà vội vàng mắng con, hoặc làm thay cho con. Tùy từng lứa tuổi, bố mẹ giúp con đề ra những mục tiêu ngắn, phù hợp và động viên con đạt được mục đích.